جستجو
Close this search box.

طرحی از یان گل؛ تاب بازی جاذبه فضای جمعی

از یان گل خواسته شد تا در این پروژه مشارکت داشته و مبلمان شهری انعطاف پذیری طراحی کند که مخاطبین فضا را جذب کند. نتیجه آن ساخت تاب های با سایه بان بود.
هیچ داده ای یافت نشد

مشخصات مطلب

در طول چندین دهه اخیر بُعد انسانی در برنامه ریزی شهری نادیده گرفته شده است. هرچند گاهی بطور اتفاقی به آن اشاره می شد ، اما مسائلی چون افزایش پر شتاب حجم عبور و مرور اتومبیل قویاً مورد توجه قرار دارد. ویژگی مشترک تقریبا همه شهرها –فارغ از موقعیت مکانی، ماندگاری اقتصادی و سطح توسعه یافتگی شان- این است که مردم با اینکه همچنان فضای شهری را به گستردگی مورد استفاده قرار می دهند، هر روز بیش از پیش بازخوردهای ضعیف تر می بینند. در اکثر شهرهای دنیا فضای محدود، موانع ، آلودگی صوتی و هوایی، فضاهای فراموش شده و رها شده و بطور کلی موقعیت های نامطلوب برای شهروندان عادی است. این روش توسعه شهرها کارکردهای اجتماعی و فرهنگی فضای شهری را به محاصره درآورده است. کارکرد سنتی فضای شهر به عنوان محل ملاقات و تبادل آراء اجتماعی شهروندان کاهش یافته، مورد تهدید قرار گرفته و یا حذف شده است.
در شهرهای زنده، امن ، پایدار و سالم پیش نیاز زندگی شهری فرصت های مناسب اجتماعی و فراغتی است. این فرصت های ارزشمند هنگامی پدیدار خواهد شد که زندگی “پیاده” تقویت شود. متاسفانه شهرهای امروز ما هم چنان بر اساس اصولی ساخته و گسترش می یابند که مقیاس را در هم می شکند. فضاهای بسیار زیادی وجود دارد که بیش از حد بزرگ و رها شده هستند و در نتیجه منظر انسانی سرد ، طرد کننده و حتی غیرقابل استفاده است. این در حالی است که سرزندگی فضاهای شهری با حضور شهروندان تحقق پيدا میکند اما همانطور که اشاره شد، خيابانها  به عنوان فضایی برای گذران اوقات فراغت کمتر مورد توجه قرار می گیرند. هنگامی که صدمه وارد می شود برداشتن گام های موثر برای مداوای موقعیت ایجاد شده اغلب بسیار مشکل است؛ ساختمان ها برافراشته شده اند، درهای ورودی در محل های خود جای داده شده اند، مبلمان و تجهیزات شهری ثابت، به فضا منتقل شده اند و همه این هزینه ها قبل از اینکه کسی به خصوصیات حیاتی در نظر گرفته نشده فکر کند صرف شده اند: کیفیت مکان و مقیاس انسانی. در چنین موقعیتی، مقیاس خرد باید با استفاده از آلاچیق ها، کیوسک ها، محوطه سازی، گروه درختان، سایه بان ها، گیاهان و مبلمان، حقیقتا با چتر نجات به فضای کلان آورده شود تا به این ترتیب ابعاد فضا کاهش یابد. باید در جهت ایجاد فضای دوستانه و دست یافتنی تلاش شود؛ جایی که مردم به حضور در آن تمایل داشته باشند تا هدف سرزندگی و زیست پذیری فضا تحقق یابد.
چند اصل کلی برنامه ریزی شهری پیش نیاز مهمی برای کار کردن با بعد انسانی ایجاد می کنند. یکی از این اصول ارتقاء مشارکت و تعامل شهروندان با محیط و نیز تقویت کشش ها در فضاست. بطور کلی توقف طولانی در فضای شهری باید تقویت شود؛ چرا که تعداد اندک از مردمی که زمان زیادی را در مکان صرف می کنند همان اندازه حس سرزندگی فضا را ایجاد می کنند که تعداد زیاد مردمی که زمان کمی را صرف می کنند. از میان تمام اصول و روش هایی که برای تقویت زندگی در شهرها وجود دارد دعوت مردم به صرف وقت بیشتر ساده ترین و کاراترین آنهاست.در جستجوی مبلمان شهری برای شهرها (که تاثیر بسزایی در سرزندگی، انعطاف پذیری و رونق یک فضای شهری دارد) باید انتظارات فضایی شهروندان برآورده شود. مبلمان شهری مناسب می تواند محرکی برای  نوآوری باشد و فضاهای عمومی را احیا کند.

مردم در حال استفاده از تاب ها و گذراندن وقت در فضای شهری
مردم در حال استفاده از تاب ها و گذراندن وقت در فضای شهری

یان گل (Gehl) با طراحی مجموعه ای خلاقانه از مبلمان شهری، در طراحی مکان عمومی جدید و موفق فیلادلفیا همکاری داشته است. ایستگاه خیابان سی ام فیلادلفیا در آمریکا یکی از مهمترین و شلوغ ترین قطب های سیستم حمل و نقلی شهر است که یاد و خاطرات جنبش زیبایی شهر در رابطه با زیرساخت های شهری را تداعی می کند.
در طول سالها، ساختمان حس و حال و اتمسفر اصلی متعلق به خود را حفظ کرده است. (اضافه کردن تنها یک قاب سبز و ظریف برای شکوه بخشی به آن کافی بود)، اگر چه فضای شهری رو به روی آن طی چندین دهه خشک و بی روح و تقریباْ متروک باقی مانده بود و باعث اتلاف سرمایه نیز شده بود. امروزه این فضاهای متروک دوره ترقی خواهی را سپری می کنند.
جای تعجب نیست که ارتباط نزدیکی بین استفاده مردم از فضای شهر، کیفیت فضای شهر و میزان توجه به بعد انسانی یک الگوی عمومی است که در همه سطوح نشان داده می شود. همانگونه که شهرها می توانند زندگی شهری را افزایش دهند، نمونه های بسیاری نیز نشان می دهند چگونه بازسازی یک فضای واحد یا حتی تغییر مبلمان و جزئیات می تواند مردم را به یک الگوی کاملا جدید استفاده دعوت کند.
امروزه پروژه های راهبردی و نظری خلاقانه و پرشماری از موسسه های آکادمیک معتبر فیلادلفیا، بر روی تبدیل منطقه دانشگاهی شهر به نقطه ای کانونی و جدید برای زندگی فرهنگی و اقتصادی تمرکز دارند و سرمایه گذاری می کنند. نقطه تمرکز این دیدگاه جدید، تغییرات فضای باز جلوی ایستگاه خیابان سی ام است که به عنوانی مفصلی برای اتصال منطقه دانشگاهی و مرکز شهری فیلادلفیا عمل می کند.
این طرح مانند تعدادی از طرح ها در سال های گذشته دگرگون کننده بوده است و شامل توسعه های کالبدی همراه با تلاش های برنامه ریزی شده و هدفمند برای تبدیل فضا به یک مکان بوده است. (مکانی با حیات و جاذبه بسیار) آنچه نشان می دهد فضای شهری آنقدر زنده است که به مردم امکان ملاقات بدهد “کشش” است. این نظرگاه نه تنها توانایی فیلادلفیا را در خلق مکانهایی با معانی مشترک مدنی نشان داده، بلکه مولفه های طراحی فضای شهری را در آمریکا تغییر داده است.

سایبان تاب ها در فضای شهری، تاب ها در به راحتی جا به جا می شوند.
سایبان تاب ها در فضای شهری، تاب ها در به راحتی جا به جا می شوند.

مطالعات مربوط به شهرها در سراسر جهان اهمیت زندگی و فعالیت را بعنوان یک جاذبه شهری روشن می کنند. مردم جایی جمع می شوند که اتفاقاتی می افتد و خود به خود به دنبال حضور دیگران هستند. از این رو، از گل که دعوت شده بود تا در طراحی این پروژه نقش داشته باشد، خواسته شد تا مبلمان شهری انعطاف پذیری طراحی کند که هم به عنوان محرک نهایی فضا عمل کند و هم ابزاری برای ارزیابی شکل و ابعاد فضایی جدید سایت باشد.
نتیجه آن ساخت تاب های سایه بان دار (PORCH) بود: مجموعه ای چهارده تایی از تاب های شاداب ماهونی که از سایبان های رنگارنگ استیل و پلی کربنات مات آویزان شده اند. اگر بخواهیم گونه شناسی بومی تاب های سرپوشیده آمریکا در دوره  معاصر را دوباره تفسیر نماییم این است که حقیقتاْ برای یک فضای عمومی مناسب بود؛ آن (تاب) عنصری بازی گونه و لذت بخش را به پلازا معرفی کرده است؛ عنصری که مردم را دور هم جمع می کند تا احساس لذت بخش خود را به یکدیگر منتقل کنند و همچنین در تجربه تماشا کردن رضایتمندی مردم، شریک باشند. ضمنا تجربه زندگی شهری متنوع و محرک، تفریح است. صحنه هر دقیقه تغییر می کند، چیزهای زیادی برای دیدن وجود دارد؛ رفتارها، چهره ها، رنگ ها و احساسات. این تجربیات به یکی از مهمترین درون مایه های زندگی انسان مربوط است: مردم. این گفته هاورمال، یک شعر کهن ایسلندی با بیش از هزار سال قدمت، که “انسان بزرگترین مسرت انسان است.” بطور مختصر به بیان علاقه و میل انسان به دیگر مردم می پردازد. هیچ چیز مهمتر و جذابتری وجود ندارد. همچنین به منظور ایجاد شهر انسانی باید ساختار پایه برای یک سیاست شهری موفق وجود داشته باشد. به این معنا که فضاهای شهری خوش ترکیب و پر کشش داشته باشد که همه اشکال فعالیت را ترغیب کند: منعطف و موقت. در این راستا، تاب های سایبان دار طراحی شده به راحتی با جا به جایی جک های مخصوص، در محیط جا به جا می شوند و می توانند در سرتاسر سایت پراکنده شوند و یا به صورت توده ای بزرگ کنار هم چیده شوند. این ویژگی نیاز های متغیر و منعطف یک مکان را فراهم می کند و اجازه امتحان بی نهایت شکل فضایی را می دهد.

نحوه ساخت تاب ها و جرئیات آنها
نحوه ساخت تاب ها و جرئیات آنها

لحظاتی پس از آنکه سایبان ها در محیط نصب شدند، شبکه های اجتماعی واکنش مردم فیلادلفیا در قبال این مبلمان را منعکس کرده و به تصویر کشیدند. هزاران عکس نشان دهنده هزاران فردی بود که تجربه هیجان تحرکات ملایم در فضای شهری را به اشتراک گذاشته بودند. این ابرازها از راحتی و لذت و نظرات کاربران مشتاق به ما یادآوری می کند که تلفیق وقار و زیبایی با فضاهای شهری از مهمترین و قابل ستایش ترین بخشهای کار ماست.
حال که عملکرد این تاب ها به عنوان عامل تغییرات مثبت در عرصه های شهری نمایان شد، امیدواریم این گونه مبلمان منعطف با جاذبه قوی برای بازی و استراحت را در سطح شهرهای کشورمان ببینیم. این نتیجه که اگر فضای شهری بهتری تامین شود استفاده از فضا متقابلا افزایش می یابد، در مورد فضاهای عمومی بزرگ شهر ، فضاهای شهری منفرد ، و همانطور که در این نوشتار بررسی شد، حتی یک نیمکت و صندلی نیز صادق است. این نتیجه گیری، بطور کلی در فرهنگ ها و نقاط مختلف جهان- از جمله در کشور عزیزمان ایران- اقلیم های متفاوت و موقعیت های اقتصادی و اجتماعی متنوع نیز صدق می کند. برنامه ریزی فیزیکی می تواند الگوی استفاده را در مناطق و فضاهای شهری منفرد به شدت تحت تاثیر قرار دهد. این که آیا مردم تمایل دارند در شهر راه رفته و مکث کنند، مساله ای است که به کار دقیق روی بعد انسانی و ایجاد دعوتی پر کشش بستگی دارد.

منبع: +

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *