تنوع؛ رمز موفقیت فضای عمومی

طراحی فضای عمومی به عنوان مکانی برای تجمع، تعامل و تفریح شهروندان، علی رغم ظاهر ساده امری دشوار است. اینکه برای خلق یک مکان جذاب چه فعالیت هایی می بایست در آن قرار داده شوند و یا اینکه چگونه می توان تعامل بین شهروندان را ایجاد کرد راه حل های پیچیده ای دارند. عمدتاً در طرح های شهری دیده می شود که دست کم بر روی کاغذ، فضاها با مبلمان های متعدد و فضای سبز پر شده اند تا مبادا خالی بودن یک فضای وسیع از ارزش های طراحی کم کند. اما آنچه که در فضاهای عمومی موفق دنیا می بینیم، سادگی، تنوع در خدمات و امکان ایجاد رویدادهای گوناگون در آن مکان است که به جذابیت آن افزوده است. قبلاً در مطلب تبدیل معدن زغال سنگ به قطب فرهنگی نمونه ای از طراحی فضاهای جمعی را عرضه کرده ایم. مطلبی که در ادامه می آید نیز راهبرد های به کار رفته در طراحی یک فضای عمومی را بازگو می کند.

فضای عمومی باید چگونه باشد؟

هر معمار منظر در شروع یک پروژه فضای شهری با این چالش های پایه رو به رو می شود. بدیهی است که هر کس نظر خودش را دارد و آن را درست می داند؛ اما من معتقدم که هیچ یک از این نظرات جواب درست نیستند. در مقابل این رویکرد روز به روز در حال گسترش است که فضاهای عمومی نباید فقط جذاب باشند و یا فقط یک عملکردی مانند فضایی برای غذا خوردن کارمندان داشته باشند. علاوه بر اینها فضاهای عمومی باید پایدار، کم هزینه، دوستدار محیط زیست، ایمن، قابل دسترسی برای همه، مشمول همه گروه ها، دارای تنوع زیستی بالا و سیستم زهکشی آب باشند و دارای مزایای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی نیز باشند.

راه حلی مشخص برای همه وجود ندارد

قطعا هر سایتی منحصر به فرد است و باید بر اساس ویژگی ها، نیازها و شرایط خودش طراحی شود؛ اما بیشتر آنها یک ویژگی مشترک دارند و آن به حداکثر رساندن پتانسیل های ارزشمند فضاهای عمومی و استفاده از آنهاست. شاید گفتن این حرف راحت تر از عمل کردن به آن باشد، اما راه های بدیع برای ایجاد فضاهای عمومی چند عملکردی هر روز پیشرفت می کند. ما همچنین می توانیم از نمونه های موفق فضاهای عمومی که در اطرافمان وجود دارند، درس بگیریم؛ فضاهایی که خود را با تغییر نیازهای کاربران وفق داده اند و هنوز هم نیازهای کاربران متعدد و متفاوت را تأمین می کنند.

یک مثال شاخص

میدان پایونیر کورت هاوس(Pioneer Courthouse) در شهر پورتلند واقع در ایالت اورگن این نکات را به خوبی عملی کرده است. پارک اصلی که در مرکز شهر واقع شده به عنوان اتاق نشیمن این شهر شناخته می شود و هر ساله در حدود 10 میلیون بازدیدکننده را جذب می کند.

میدان «پایونیر» به مثابه یک مکان چند عملکردی

4 بلوک ساختمانی با عملکرد خرید، رستوران، تفریحی و اداری که میدان را محصور کرده اند، آن را به نقطه ای ایده آل برای ملاقات ها، تجمعات، استراحت و تفریح تبدیل کرده است. کلید موفقیت این میدان مدیریت حرفه ای عملکردها، موقعیت مناسب و طراحی ساده آن است. به جای آن که میدان را با عناصر متعدد و نامنظم مغشوش کنند و برای این عناصر عملکرد تعریف کنند، طرح به خوبی دارای حداقل عناصر فضایی است که فضایی بزرگ و انعطاف پذیر را در مرکز میدان به وجود می آورد که در مراسم و موقعیت های مهم از آن استفاده می شود. به همین دلیل برای بازدیدکنندگان محلی و توریست ها سرگرمی های متنوعی را دارد که باعث اشتیاق آنها برای تجربه دوباره فضا و بازگشت شان به میدان می شود.
در طرح به طور هوشمندانه ­ای از شیب زمین بهره گرفته شده است؛ با طراحی ­فضاهای نشستن آمفی تئاتر گونه در یک ضلع میدان، پله ها جنبه چند عملکردی می یابند و عدّه زیادی از بازدیدکنندگان هم برای تردد و هم برای نشستن از آنها استفاده می کنند.
این میدان محل قرارگیری یک دفتر حمل و نقل است که شامل راهنمای توریست ها و آژانس مسافربری است و همه نوع خدمات حمل و نقل را ارائه می دهد. در گوشه ای از میدان یک شعبه از کافی شاپ های زنجیره ای Starbucks قرار دارد، به علاوه دستفروش ها در میدان فعال هستند که باعث افزایش انعطاف پذیری میدان در ارائه خدمات می شود.

استفاده حداکثری از فضای سبز در حد ضرورت

علی رغم اینکه عناصر سبز در میدان به وفور یافت نمی شود اما باغچه های گل و گیاه و ردیف درختان در لبه میدان که سایه و پناه به وجود آورده اند، به میدان رنگ و زندگی بخشیده و با آجرهای قرمز رنگ میدان که رنگ غالب هستند تباین و کنتراست زیبایی ایجاد کرده اند.
تقویم سالانه رویداد های میدان شامل سینما، فستیوال های بین المللی، کنسرت ها، بازارها و … می شود که این میدان را تبدیل به کانون اصلی در جذب بازدیدکننده سالانه کرده است. این رویدادها همچنین درآمد لازم برای بقای میدان را فراهم می کند و هزینه سرایدارها و نگهبانان جهت برقراری امنیت و پاکیزگی میدان را می پردازد.

تفکر برای آینده

در مورد میدان «پایونیر کورت هاوس» انعطاف پذیری و عدم تلاش برای تعیین عملکردهایش موجب چند عملکردی شدن آن در طول زمان شده است. میدان قبل از اتمام عناصر طراحی اش در سال 1984 افتتاح شد، در مقابل، یک مدیریت مطمئن برای اداره بستر در حال رشد آن تعیین شد. این اقدام، رسیدن به اهداف اصلی که همان فعال و غنی ساختن محیط برای خدمت به مردم پورتلند و بازدیدکنندگان بود، را ممکن ساخت.
بنابراین اگر شما در حال تلاش برای گنجاندن یک باغ سبزیجات، علفزار گل وحشی، تجهیزات بازی، آبنما ها، جنگل شهری و صندلی های فراوان در پروژه طراحی بعدی خود هستید، فقط به یاد داشته باشید که گاهی اوقات، کمترین مقدار، بهترین است.

منبع: +