منظر فرهنگی یا Cultural Landscape به تعامل انسان با جلوه های فرهنگ در یک منطقه جغرافیایی گفته می شود. مناظر فرهنگی در واقع مجموعه بسیار گسترده است که با رویداد های اجتماعی و تاریخی و فعالیت های انسانی در هم آمیخته است. همانطور که می دانید فرهنگ مجموعه پیچیده‌ای از باورها، هنرها،دانش، قوانین و هنجارها، اخلاقیات، عادات و ارزشهای اجتماعی است.
بنابراین «منظر فرهنگی شامل مولفه های ملموس و غیر ملموس است که به راحتی نمی شود آن را به تصویر کشید یا در یک عکس نشان داد». مثلا موسیقی یک سرزمین بخشی از منظر فرهنگی آن منطقه محسوب می شود.
رابطه منظر فرهنگی و منظر میراثی
باید دقت کنیم که منظر فرهنگی صرفا یک کالبد تاریخی نیست و نباید آن را با منظر میراثی (Heritage Landscape) اشتباه گرفت. آثار تاریخی به جا مانده بخشی از همان جلوه های فرهنگ هستند که محصول زندگی انسان در یک بستر طبیعی بوده است. با این تعریف منظر میراثی زیر مجموعه منظر فرهنگی خواهد بود.
به عنوان مثال هنگامی که از منظر فرهنگی بم صحبت می کنیم صرفا راجع به ارگ بم نیست بلکه درباره منطقه ای وسیع صحبت می کنیم که دربردارنده شكل زندگي، نحوه معيشت، رابطه ساکنان آن با طبیعت، گویش های محلی، موسیقی ها، پوشاک، معماری و آثار تاریخی مانند ارگ بم، غذاها، صنایع دستی، فرهنگ شفاهی ( مَثَل ها) و بسیار از وجوه ملموس و ناملموس آن منطقه است.
ثبت جهانی مناظر فرهنگی از آن جهت ارزشمند است که دربردارنده تمام وجوه زندگی انسان ها در یک منطقه جغرافیایی است و نگاه ما نسبت به آن سرزمین را دقیق تر و کامل تر خواهد کرد. در سایت معمارمنظر به نمونه هایی از مناظر فرهنگی ایران پرداخته شده است: برای مطالعه نمونه ها به این لینک مراجعه کنید.
این مطلب پیش‌تر در نظرآنلاین به صورت پادکست منتشر شده است.
