جستجو
Close this search box.

تبدیل معدن زغال سنگ به قطب فرهنگی

معدنی با افزودن ویژگی هایی که عملکرد جدید را به گذشته تاریخی آن مرتبط می کند، تبدیل به قطب فرهنگی شده و مخاطبین آن حس متفاوتی در فضای جمعی را تجربه می کنند.
هیچ داده ای یافت نشد

مشخصات مطلب

احتمالاً بسیاری از شما در شهرهای خود به سایت های صنعتی زیادی برخورده اید. البته اگر نسل جدید هستید و تازه وارد دانشگاه شده اید خاطرات شما در این زمینه ها محدود خواهد بود. در گذشته نه چندان دور شهرهای صنعتی و مناطق آزاد تجاری در کشور ایجاد نشده بودند و بسیاری از کارخانه ها در شهرها یا حاشیه نزدیک آنها قرار داشتند. اغلب این کارخانه ها یا حتی معادن برداشت سنگ و … با گسترش شهر جزئی از پیکره شهرها می شدند و آلودگی آنها نیز به عنوان یک مسئله خودنمایی می کرد. عمده ما کارخانه های روغن نباتی و دخانیات را در شهر تهران می شناسیم و می دانیم که این کارخانه ها نباید در دل شهر باشند.

در هر صورت با به وجود آمدن سایت های ویژه صنعتی و مهاجرت این کارخانه ها به این شهرک ها، مناطق بسیاری در شهرها خالی شده و پتانسیل بالقوه ای را برای ایجاد فضای شهری در دل شهرها به وجود آورده اند. خروج مراکز نظامی از کلان شهرهای ایران نیز علاوه بر سایت های صنعتی به عنوان پتانسیل های بالقوه برای ایجاد اینگونه فضاها شناخته می شوند. در آینده به این نوع سایت ها هم نگاهی خواهیم داشت.

تجربه احیای سایت صنعتی در کشورهای دیگر دارای سابقه بوده و پروژه های زیادی نیز در این زمینه انجام شده است. در معمار منظر در مطلبی با عنوان برترین سایت های صنعتی که مورد استفاده مجدد قرار گرفته اند؛ سایت های معروفی که در آنها باززنده سازی انجام شده بود را بر شمردیم و سابقه پارک سیتروئن از زمان وجود کارخانه ها و ایده های طراحی پارک بر اساس سابقه ذهنی ساکنین را هم در مطلب مربوط به پارک سیتروئن آوردیم.

تجربه های بازآفرینی سایت ها صنعتی در کشورهای دیگر گاهی آنچنان زیبا و خارق العاده است که هیچگاه به ذهن شهروندان نیز خطور نمی کرده است که کارخانه یا معدنی در دل شهر به این فضای شهری مطلوب تبدیل شود.

آنچه در این تغییر و تحولات حائز اهمیت است انتقال خاطره این سایت ها به نسل بعدی است. در واقع در این بازآفرینی ها سایت تخریب نمی شود و جای آن را بنا و فضایی جدید نمی گیرد؛ بلکه با تکنیک های منظرین و کاربری های مرتبط و البته استفاده از عناصر و المان های موجود در سایت به فضا جانی دوباره می بخشند و مردم با حضور در این گونه سایت ها علاوه بر مرور گذشته از امکانات به روز شده آن هم استفاده می کنند.

یکی از این تجربه ها تبدیل یک معدن زغال سنگ به یک قطب فرهنگی در شهر “جنک” در کشور بلژیک است. شهر بلژیکی “جنک” در بیشتر طول تاریخ خود از نظر پیشرفت اقتصادی به استخراج های حاصل از معدن زغال سنگ وابسته بود. بنابراین هنگامی که در اواخر دهه 80 معدن در فصل زمستان بسته شد، بزرگان شهر به این نکته پی برده بودند که هرگونه تصمیم گیری یا هدف گذاری مجدد درباره این محل باید به گونه ای باشد تا آن میراث را منعکس کند.

دو برنامه ابتدایی برای بازسازی این مکان قبل از معماری شرکت “هاسپر” شکست خورده و بی نتیجه مانده بود. در این پروژه با همکاری با کارگاه نقاشی “رومتلیجک ادوایس” طراحی انجام شد که در نهایت به میدان یا محوطه معدن جنک سی منتهی شد. طراحی از سال 2006 تا 2012 ادامه یافت و فضای باز که در اطراف باقی مانده ساختمان های صنعتی معدن وجود داشت دوباره پیکربندی شد و یک قطب یا مرکز فرهنگی به وجود آورد.

نیم هکتار از فضاهای بلااستفاده برای فعالیت ها و رویدادهای بسیار متنوع در نظر گرفته شد؛ مخاطبین در این فضاها با انجام فعالیت هایی مانند استراحت کردن، گپ زدن و تماشای کنسرت تماشاگران محلی و تورها می توانند انتخاب ها و گزینه های متنوع و گوناگونی تجربه کنند. در واقع این فضای انعطاف پذیر، تجربیات گوناگونی را پیشنهاد می کند.

C-Mine-Genk

روند طراحی قطب فرهنگی
محوطه معدن “جنک سی” با اضافه کردن ویژگی هایی که عملکردهای جدید آن را به گذشته تاریخی آن مرتبط می کند و یا کیفیت زیبایی شناختی یا هنری محوطه را تضمین می کند، بازسازی شده است. از زمین شروع می کنیم؛ محوطه با لوح های سنگ سیاه بلژیک سنگفرش شده است که به زغال سنگ شبیه است و موادی که قبلاً از زیرزمین استخراج می شده است را به تماشاگران یادآوری می کند.

لوح های سنگ سیاه در شکل هایی خاصی که از قطعه قطعه شدن سنگ های بزرگتر ایجاد شده بودند در اندازه ها خیلی کوچک تا بزرگ چیده شده اند که با ایجاد صفحه های براق، رنگ یکنواختی را ایجاد کرده و به کف زمین جلوه ای خاص می بخشند. این امر تضاد جالبی از نظر بافت و درخشندگی ایجاد می کند.

C-Mine-Genk1

رنگ مایه تیره کف زمین با طراحی امروزی صندلی ها و چهارپایه ها که از صفحات تاخورده فولاد ضد زنگ ساخته شده است با سطوح داخلی و پشتی روکش شده به رنگ قرمز هماهنگی خاصی را در فضای نشستن به وجود آورده است.

C-Mine-Genk5

عناصر نشستن که توسط “کارملا بوگ من” طراحی شده بود، به یک روش غیررسمی چیده شده است تا هم ظرفیت افراد و هم گروه های کوچک را داشته باشد. همچنین مبلمان با نقش های تغییرپذیر میدان از طریق جابجایی آسان در زمانی که فضا برای رویدادهای بزرگ نیاز است تناسب دارد. به نحوی که در مواقعی که برنامه خاصی در محیط اجرا می شود این مبلمان ها جا به جا خواهند شد.

مبلمان زیبا با اهداف هنری و البته کارکردی، عنصری است که در کیفیت استفاده کاربران از فضا تاثیر بسزایی دارد. مبلمان طراحی شده برای این فضا به گونه ای است که در هنگامی که توسط کاربر استفاده نمی شود به زیبایی میدان کمک می کند و در هنگام استفاده نیز با وجود سادگی در طراحی، مانع عبور و مرور نشده و کاربران را به گونه ای کنار هم قرار می دهد که کانون های کوچک تجمع شکل بگیرند.

C-Mine-Genk2

پروژه بازسازی اصلی
میدان “جنک سی” با ساختمان های آجری قدیمی احاطه شده است که اکثر آنها بازسازی شده اند. بیشتر آنها خاطره های روزهای استخراج معدن را با خود یدک می کشند. این ساختمان ها خود به طراح این ایده را پیشنهاد می کنند که از فضاهای خالی موجود در آنها برای اهداف فرهنگی، آموزشی و تفریحی مورد نیاز، استفاده نمایند. در این صورت چهره قدیم آنها با خاطرات شان بدون تغییر می ماند ولی در عین حال با تزریق عملکردهای جدید از آنها در برابر آسیب ها محفاظت خواهد شد.

در بین ساختمان هایی که اطراف محوطه واقع شده اند ساختمان سابق انرژی، پتانسیل بالقوه ای برای اینکه فعالیت های درون آن در یک محیط وسیع بازسازی شود را دارا بود. از این رو با انجام این کار ارتباط ساختمان های اطراف با فضای مجاور تضمین شده است.
طراحان یک دفتر معماری در بروکسل، محیط صنعتی قرن بیستم این معدن را از طریق بازسازی بخش های باقیمانده و وفق دادن آنها با استفاده از شاخص سازی دو ساختمان سیمانی جدید، دگرگون ساختند.

C-Mine-Genk3

راه ورودی اصلی ساختمان مرکزی فرهنگی “جنک” بین دو برج قرار گرفته است. این دو برج از عناصر شاخص و مرجع در محل معدن سابق بوده اند. اشکال مثلثی شکل زیبا موجود در سایت – برج کوچک و بزرگ و ورودی ساختمان اصلی – محوری را ترسیم می کنند که وظیفه اش هدایت و راهنمایی تماشاگران این فضای شهری است. وحدت شکلی بین این سه عنصر سبب سازماندهی رویدادهای اجتماعی مشخص در کنار آنها می شود.

یک دفتر طراحی بلژیکی؛ برج هایی که گذشته سایت را یادآوری می کردند را در زیر زمین ادغام کردند و به وسیله طراحی یک موزه زنده و واقعی تاریخ تحول و گسترش سایت از گذشته صنعتی اش تا زمان حال را بیان کرده اند. فضای سایت که مجدداً پیکر بندی شده است، “سفر به معدن سی” نام گرفته است. برای طی این سفر و اطلاع از فعالیت های پرمخاطره گذشته آن، از خطوط ریلی که قبلاً توسط معدن کاران استفاده می شده است کمک گرفته شد.

برای گشت و گذار در این معدن بازسازی شده از زیر برج کوچک تر و ویرانه های ساختمان پذیرش سابق معدن شروع می کنیم؛ گذشت و گذار از طریق راه های زیر زمینی ادامه می یابد؛ جایی که اشیاء و تصاویر از گذشته در میان تاسیسات امروزی در معرض دید قرار داده شده اند. این سفر با یک فعالیت که کاوشگران و بازدیدکنندگان را برای بالارفتن از پله ها به چالش می کشد، به پایان می رسد.

در انتها نیز با قرار گرفتن در یک نظرگاه و داشتن دید شگفت انگیز به محیط اطراف تجربه بازدید از این میدان به نقطه پایانی و اوج خود می رسد. کامل شدن تجربه یادگیری درباره محل کار سابق در کنار لذت بردن از ویژگی های جدید این فضای جمعی بر جذابیت های آن افزوده است.

C-Mine-Genk6

فضای میدان در شب
با توضیحاتی که از این فضا و مبلمان آن ذکر شد، اگر در طول روز محیط معدن “جنک سی” به وسیله رنگ های خنثی تعریف شده است که فقط با صندلی های قرمز رنگ شکسته می شود؛ در شب یک فضای بسیار شگرف و شورانگیز و متفاوت با روز، ایجاد می شود.

شرکت طراحی نورپردازی ایده “نقاشی با نور” را در این میدان پیاده کرده است. ترکیبی از رنگ های سرد و گرم استفاده شده تا بر ویژگی های مواد و شدت تلفیق عناصری که سابقاً در معدن استخراج می شده است، تاکید کند. همچنین نورپردازی شامل رنگ های آبی سرد است که به رنگ تیم فوتبال محلی اشاره دارد و تلالو رنگ قرمز، شور و اشتیاق را بر می انگیزد.

آنچه رهبر گروه نورپردازی “لوک پی یومانس” در توضیح کانسپت نورپردازی شرح داده است، تاکید بر رنگ قرمز به سبب ارزش هیجانی و عاطفی مکان معدن برای اهالی جنک و یادآوری ایثار و از خود گذشتگی کارگران برای شغل دشوارشان بوده است.

C-Mine-Genk4

“پی یومانس” برای رسیدن به اهداف خود در طراحی نورپردازی برای ایجاد یک فضای باز چند منظوره از فناوری جدیدی استفاده کرده است که به گفته او استفاده از آن ضروری بوده است. تکنولوژی ساطع نور (ال ای دی) به دلیل اندازه های کوچک اجزاء و زوایای نور قابل کنترل برای این هدف مناسب بود.

همچنین این تکنولوژی (ال ای دی) این توانایی را به طراحان می داد تا ارزش و اهمیت برج ها را به عنوان علامت مرزی مکان به وسیله نصب ترکیبی از نورهای زرد کهربایی، سفید و آبی تقویت کنند. این امر از طریق نورپردازی پایه برج ها و استفاده از قطعه پیش ساخته خاص ال ای دی برای فواره های روشن آب در اطراف برج بزرگ صورت گرفته است. (تصویر بالا)

تیم های طراحی معدن “جنک سی” به صورت منسجم کار کردند تا یک فضای جذاب و چند کاره را به وجود آوردند که ادغامی از گذشته صنعتی و طراحی امروزی است. استفاده از تکنولوژی این قابلیت را به وجود می آورد که معدن زغال سنگ با پلانی متنوع، انتظارات خاص یک فرد فرهنگی را برآورده کند و از میراث تاریخی آن نیز محافظت کرده و آن را به یک فضای پویا و سرزنده تغییر دهد.

∴ Land8.com ∴

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *