اشتباهات رایج در انتخاب درختان

“درختان بسان شعرهایی هستند که زمین روی آسمان می نگارد.” این توصیف زیبایی است که شاعر، هنرمند و نویسنده لبنانی ـ آمریکایی، خلیل جبران خلیل از درختان، یکی از شگفت آورترین شکلهای زندگی روی زمین، می کند.
درختان با بیشتر از 23000 گونه مختلف و ثبت رکورد قدیمی ترین موجود زنده دنیا، ما را با عظمت، فراوانی و جادوی خود جلب می کنند. معماران منظر باید به خاطر داشتن فرصتی برای کار با این موجود زنده، شکرگزار باشند.

هنگامی که به دنبال تعیین جای مناسب برای کاشت درختی هستید، ممکن است دچار اشتباه شوید در ادامه این مطلب، اشتباهات رایجی که افراد در هنگام انتخاب درختان مرتکب می شوند، بررسی شده و راههای جلوگیری از بروز آنها ذکر خواهند شد.

توجه بیش از حد به کارکردهای پیچیده درختان

هنگام انتخاب گیاهان برای کاشت در اطراف فضاهای شهری، این نکته حائز اهمیت می شود که این درختان باید به عنوان یک سیستم بر محیط تاثیر بگذارند. سه گروه اصلی کارکردهای درختان در پارکها، مهندسی، اکولوژی و زیبایی شناختی هستند. این گروهها ویژگیهای زیادی در مورد درختان را در بر می گیرند که شامل ترافیک، صوت شناسی، نور، کنترل فرسایش خاک، کنترل آلودگی هوا و دید بصری است. ارزش و نتیجه نهایی انتخاب کاشت یک درخت زمانی مشخص می شود که در آن به تمام این کارکردها را توجه شده باشد. کاملاً واضح است که برای پروژه های طراحی، کاشت درخت عاقلانه ترین کاری است که هدف چند کارکردی دارد. بنابراین نباید خیلی درگیر پیچیدگیها درختان شد. در عوض به راحتی از آنها استفاده کنید و حاصل تلاش خود را بینید. درختان با رشد خود، حاصل تلاش شما را نشان داده و از شما قدردانی خواهند کرد. بنابراین به جای تفکر در مورد انواع کارکرد یک درخت، به کاشت آن فکر کنید.

نادیده گرفتن ویژگیهای ریخت شناسی درختان

معماران منظر از ویژگیهای ریخت شناسی درختان اطلاعات زیادی ندارند و دانش آنها در این زمینه بسیار کم است. این موضوع نه تنها به ارزش زینتی درختان بلکه به تعامل کافی میان گیاه، محیط ساخته شده و افراد ربط دارد. طول درخت، شکل قوس گونه و تراکم آن، سیستم ریشه، اندازه، شکل و رنگ برگها و گلها، برخی از اساسی ترین طبقه بندیها محسوب می شوند.
در مورد درختان کنار خیابان بهتر است از گونه های دارای ریشه کم عمق استفاده شود چرا که از آسیب زدن احتمالی به پیاده رو در آینده جلوگیری می کنند. در مورد شناخت ویژگیهای ریخت شناسی گیاهان می توانید به مقاله راهنمای کاربردی انتخاب درختان شهری که قبلاً در معمارمنظر منتشر شده است، مراجعه کنید.

شاید این مشکل معماران منظر تاکنون به شکلی با تجربه و شانس حل شده باشد، اما از این پس اخذ اطلاعات راجع به درختان برای معماران منظر از مهمترین اقدامات است.

نادیده گرفتن نیازهای محیطی درختان

شرایط محیطی برای رشد و توسعه مناسب درختان مهم است. به همین خاطر است که به منظور ایجاد گروههای درختان پایدار، سالم و از لحاظ بصری جذاب، حداکثر تطابق بین نیازها و شرایط محیطی ضروری است. اگر برای مثال، شما زبان گنجشک (Fraxinus Excelsior) را برای منطقه صنعتی پر جمعیتی انتخاب کنید، اطمینان خواهید داشت که درخت مانع خروج هر نوع گاز شده و بدون اینکه آسیبی ببیند در آنجا سالم می ماند. اما اگر درخت نور کافی دریافت نکند و در محلی فاقد خاک مناسب کاشته شود، ممکن است به کاهش پایداری درخت و کاهش مقاومت در برابر آلودگیها منجر شود. این مورد نشان می دهد که درختان سیستمهای پیچیده ای هستند.

عدم اعتنا به ویژگیهای بیولوژیکی درختان

دو مورد از مهمترین ویژگیهای بیولوژیکی درختان، میزان رشد و طول عمر آنها است. اولین مورد یعنی میزان رشد، اغلب برای دسته بندی درختان و امکان دستیابی به نتیجه رضایت بخش در ارتباط با درختان دارای رشد سریع در طول دوره زمانی کوتاه مهم است. دومین ویژگی یعنی طول عمر می تواند بر جنبه های اقتصادی و زیبایی شناختی تاثیر گذارد. پدیده شناسی درختان، طبقه بندیهایی همچون زمان برگ دهی، گلدهی و برگ ریزان و … را نیز شامل می شود. تمام این موارد عواملی غیرقابل جایگزینی هستند که باید در زمان برنامه ریزی و نگهداری کاشت درختان مد نظر قرار گیرند.

کاشت بی دقت گونه های مختلف درختان در کنار هم

دکتر بوریس پی توکین (Dr. Boris P. Tokin) بیوشیمی دان روسی از دانشگاه لنینگراد، اصطلاح فیتونیساید (phytoncides) را از سال 1928 تا 1930 ابداع کرد. توکین کشف کرد که برخی گیاهان زنده به لحاظ بیولوژیکی مواد فعالی را تولید و دفع می کنند که آنها را در برابر برخی میکرو ارگانیسمها، حشرات و حیوانات محافظت می کند. پس از تحقیقات و آزمایشات بسیار، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که فیتونیسایدها یکی از عوامل موثر بر ایمنی گیاهان و تعامل آنها با موجودات زنده هستند.
به همین خاطر است که تعاملات بین گونه های درختان در برخی موارد رقابتی است و در برخی موارد دیگر رابطه تعاملی خوب و مفیدی وجود دارد.
نمونه ای از این ترکیب مطلوب درختان شامل گروهی از درختان بلوط با لیمو ترش، صنوبر با درخت صنوبر لرزان و درخت گیلاس با راش، درخت زبان گنجشگ و ممرز است. نمونه ای از گروه های ناپایدار نیز شامل درخت توس (غان) با نارون سفید، درخت زبان گنجشگ با درخت توس (غان) و نارون سفید و صنوبر اسکاتلندی با نارون زمینی است.

عدم استفاده از درختان به عنوان نشانه های از اطلاعات

ترتیب کاشت درختان، چه برای چیدمان و گروه های تزیینی استفاده شوند؛ چه به عنوان علامتهای فوق العاده در ترکیب کلی را نمی توان نادیده گرفت. درختان عناصر برجسته ای هستند که سازمان فضایی را در طراحی چشم انداز تشکیل می دهند. درختان می توانند فضاهای پارک را تعریف یا با هم ترکیب کنند. آنها می توانند تجربه خوبی برای افراد رقم بزنند. اگر با هدف مشخصی طراحی شوند، گروه های درختان می توانند نما یا چشم انداز زیبایی از پارک را ایجاد کنند و باعث شوند تا چشمان بازدیدکنندگان ابتدا به سمت دورنما یا نقاط مرکزی داخل یا بیرون محوطه پارک جلب شود.

توقف مطالعه راجع به درختان

آخرین نکته که معماران منظر باید در ذهن داشته باشند این است که هرگز کشف و مطالعه راجع به دنیای درختان را رها نکنند. با این روش، فرد به غنی کردن تخصص خود ادامه می دهد و با این کار شایستگی و احترام برای حرفه معماری منظر را افزایش می دهد.
هرگز نباید اهمیت درختان را نادیده یا حداقل دست کم گرفت. برای اینکه عظمت درختان را به طور کامل پاس بداریم، تنها باید منظر زیبایی را با آنها طراحی کنیم.

منبع: +